مولود کعبه، به معنای زاده شده در کعبه، به داستان تولد امام علی(علیه‌السلام) در کعبه اشاره دارد. خداوند متعال این فضیلت را به آن حضرت اختصاص داده، به گونه‌ای که نه پیش از او و نه پس از او، کسى در اندرون کعبه به دنیا نیامده است و این نحوه ولادت در حقیقت از کرامات امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) شمرده شده و از جایگاه ویژۀ آن حضرت در نزد خداوند سبحان و در جهان هستی و در میان اهلبیت(علیه‌السلام) خبر می‌دهد.[۱]

ولادت در کعبه، منحصر در علی(علیه‌السلام)

مریم با آن عظمت، هنگامی که می‌خواست عیسی مسیح را به دنیا آورد، در بیت‌المقدس بود که خطاب آمد: مریم! اینجا پرستشگاه است؛ زایشگاه نیست؛ پس به‌طرف درختی خشک راهنمایی شد و او در آنجا حضرت عیسی را به دنیا آورد. مقام و منزلت مسجداالقصی، با مقام کعبه قابل سنجش نیست؛ ولی مریم – مادر پیامبر اولوالعزم – را از کنار بیت المقدس می‌رانند و مادر امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) را به اندرون کعبه می‌خوانند.
بیگمان کار خداوند متعال، بی‌حکمت نیست. ولی اینکه چرا او برای کعبه‌اش مولود و چرا یک مولود برگزیده است، نیازمند جستاری گسترده است که در این مختصر نمی‌گنجد و ما تنها درصدد بیان اصل موضوع هستیم.

مهمان کعبه
درباره ولادت حضرت امیر(علیه‌السلام) در کعبه روایات فراوانی با سندهای بسیار، وجود دارد و احادیث در این زمینه متواتر است، به طوری‌که صدها تن از مورخان، محدثان و سیره‌نویسان، آن را نقل کرده‌اند که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد. در این میان مشهور آن است که: روزى عباس بن عبدالّمطلب، یزید بن قعنب، گروهى از بنی‌هاشم و گروهی از قبیله بنى ّ عبدالعزى در برابر خانه کعبه نشسته بودند. ناگاه فاطمه بنت اسد (مادر حضرت) وارد مسجد شد، درحالیکه به علی علیه‌السلام) نُه ماه آبستن بود و زمان وضع حملش فرارسیده بود. پس در برابر خانه کعبه ایستاد و نظر به جانب آسمان افکند و گفت: پروردگارا! من به تو و به هر پیامبر و رسولی که فرستاده‌ای و به هر کتابى که نازل نموده‌ای، ایمان آورده‌ام و گفته‌های جدّم ابراهیم خلیل که خانه کعبه را بنا کرده است، تصدیق نموده‌ام. از تو درخواست می‌کنم به‌حق این خانه و به‌حق آن کسى که این خانه را بنا کرده است و به حق این فرزندى که در شکم من است و با من سخن می‌گوید و با سخن گفتن خود، مونس من شده است و یقین دارم که او یکى از نشانه‌های جلال و عظمت تو است، این ولادت را بر من آسان کنى. عباس و یزید بن قعنب گفتند که: چون فاطمه از این دعا فارغ شد، دیدیم که دیوار پشت خانه خدا شکافته شد. فاطمه از آن شکاف داخل خانه شد و از دیده‌هاى ما پنهان گشت. پس شکاف دیوار به اذن خدا به هم پیوست و ما چون خواستیم در خانه را بگشاییم، هرچه کوشیدیم، گشوده نشد، دانستیم که این امر از سوی خدا واقع شده است. فاطمه سه روز در داخل کعبه ماند، تا حدی که اهل مکه در کوچه‌ها و بازارها این قصه را نقل می‌کردند و زن‌ها در خانه‌ها این حکایت را یاد کرده و تعجّب می‌نمودند.

روز چهارم که فرا رسید، همان قسمت از دیوار کعبه که شکافته شده بود، دیگرباره شکافته شد. فاطمه بنت اسد بیرون آمد درحالیکه فرزند خود، على (علیه‌السلام) را در دست داشت. گفت: اى مردم! به درستی که ّ حق تعالى مرا از میان خلق خود برگزید و بر زنان برگزیده‌ا‌ی که پیش از من بوده‌اند، برتری داد؛ زیرا خداوند، آسیه دختر مزاحم (همسر فرعون) را برگزید و او پروردگار را پنهانی و در جایگاهی (خانه فرعون) که پرستش در آنجا سزاوار نبود، مگر در حال ضرورت، پرستش کرد. و مریم دختر عمران را برگزید و ولادت حضرت عیسى را بر او آسان گردانید و در بیابان، درخت خشک را جنبانید و رطب تازه از براى او از آن درخت فروریخت. حقّ تعالى مرا بر آن دو و همچنین بر جمیع زنان عالمیان که پیش از من گذشته‎اند، برترى داد؛ زیرا که من فرزندى آورده‌ام در میان خانه برگزیده او، و سه روز در آن خانه محترم ماندم و از میوه‌ها و طعام‌هاى بهشت تناول کردم. و چون خواستم که بیرون آیم در هنگامی‌ که فرزند برگزیده من بر روى دست من بود، هاتفى از غیب مرا ندا کرد که: اى فاطمه نوزادت را «على» نام بگذار؛ زیرا او بلندمرتبه است، خداوند على اعلى میفرماید: من نام او را از نام خود اقتباس نموده و به ادب و اخلاق خود او را پرورش داده و او را بر اسرار علم خود توانا ساختم. اوست که در خانه‌ام بت‌ها را شکسته و در بام خانه‌ام اذان می‌گوید و مرا به پاکى و بزرگوارى یاد نماید. خوشا به کسى که او را دوست بدارد و واى بر آن کس که او را دشمن داشته و بر او کینه ورزد و فرمانش نبرد.

سند رخداد
بزرگانی از اهل سنت و شیعه به جریان ولادت امام علی (علیه‌السلام) در درون کعبه اشاره نمودند که برخی از آنها از نظر خوانندگان عزیز خواهد گذشت. حاکم نیشابورى از بزرگان اهل سنت در حدیث در این باره ادعای تواتر نموده و گفته است: «اخبار متواتر است که فاطمه بنت اسد، امیرالمؤمنین على ابن ابی طالب(کرّم‌الله) را در درون خانه کعبه به دنیا آورد.»[۲]

حافظ کنجی می‌گوید: «امیر مؤمنان(علیه‌السلام) شب جمعه سیزده رجب، سال سیام پس از واقعه عام‌الفیل در درون خانه خدا به دنیا آمد. کسی پیش از آن حضرت و پس از آن، در درون کعبه به دنیا نیامده است و این، از فضایل اختصاصی آن حضرت است که خداوند به جهت بزرگداشت مقام او عطا کرده است.».[۳] ابن صباغ مالکی در الفصول‌المهمه نیز قریب به همین عبارات را آورده است»[۴]

شهاب الدین آلوسی در شرح سخن عبدالباقی افندی عمری پس از شعر مؤلّف کتاب که گفته است:
أنت العلی الذی فوق العلى رفعا
ببطن مکه عند البیت إذ وضعا
می‌گوید: «اینکه حضرت امیر (کرم الله وجهه) در خانه خدا به دنیا آمده، شهرت جهانی دارد و در کتب فریقین سنی و شیعی یاد شده و درباره کسی نشنیدیم که او هم در کعبه به دنیا آمده باشد، آنچنانکه درباره حضرت (کرم الله وجهه) ذکر شده، و چه افتخاری برای امام ائمّه که درجایی که قبله مؤمنان است به دنیا آمده مناسبش باشد؟ پاک و منزه است خداوندی که اشیاء را در جایگاه مناسبش می‌گذارد.» سبط ابن جوزی[۵] مسعودی [۶] جوینی[۷] و علی بن برهان‌الدین حلبی[۸] از دیگر علمای اهل سنت هستند که از تولد امام علی (علیه‌السلام) در کعبه سخن گفته‌اند و آورده‌اند که کسی غیر از علی(علیه‌السلام) در کعبه به دنیا نیامده است.

تحریف تاریخ
عده‌ای برای اینکه از منزلت ولادت امام علی (علیه‌السلام) در خانۀ کعبه کاسته و در این فضیلت براى ایشان رقیب‌تراشى کنند، با نادیده گرفتن تصریح مورّخان و راویان حدیث، ضمن ثبت این فضیلت براى دیگرى، در اختصاص آن به حضرت تشکیک کرده و گفته‌اند: این از مختصات و ویژگیهای علی (علیه‌السلام) نبوده است؛ بلکه دیگران مانند «حکیم بن حزام بن خویلد» نیز در این امر با ایشان شریک هستند! چراکه حکیم بن حزام در درون خانه کعبه به دنیا آمد![۹] البته ناگفته نماند که برخی معتقدند این روایت باانگیزه انکار فضائل امام علی(علیه‌السلام) از سوی خاندان ُزبیر، به دلیل دوستی عموزاده خود، جعل شده است؛ چرا که نسب حکیم بن حزام بن خویلد بن اسد بن عبدالعزی می‌باشد و خاندان زبیر در اسد بن عبدالعزی مشترک است.[۱۰]

پاسخ اشکال
در پاسخ به این اشکال باید گفت: با توجه به آنچه که از تصریح مورّخان و محدثان ذکر شد، چگونه چنین ادعایی قابل پذیرش است؟! شمار انبوهى از دانشمندان و راویان بر این نکته
تأکید کرده‌اند که ولادت در کعبه اختصاص به امیرالمؤمنین علی(علیه‌السلام) دارد. شاعران درباره آن شعر سروده‌اند و این مطلب نه تنها در کتابهاى شیعه بلکه در کتاب‌های اهل سنّت نیز آمده است. مگر نه این است که حاکم نیشابورى پس از تصریح به تواتر این خبر، در باب مناقب «حکیم بن حزام» درباره روایت «مصعب بن عبدالله» که گفت: «همانا مادر حکیم بود که دیوار کعبه برای او شکافته شد و حکیم در آن متولد شد و نه پیش و نه پس از او کسی در کعبه متولد نشد»، میگوید: «مصعب دچار توهم شده، به تحقیق اخبار متواتر زیادی وجود دارد که ثابت می‌کند که همانا فاطمه بنت اسد، امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) را در کعبه به دنیا آورد.

از این گذشته علامه امینی درباره ولادت امام علی(علیه‌السلام) در کعبه می‌گوید: «این حقیقتی آشکار است که شیعه و سنی در اثبات آن متفق هستند و احادیث آن متواتر و کتاب‌ها از آن لبریز است. پس ما از دادوفریاد یاوه‌سرایان و سخنگویان بی‌هدف، پس از تصریح جمع زیادى از بزرگان شیعه و سنى بر تواتر اتفاق این حادثه تاریخى، باکى نداریم؛ و در دنباله مطالب از ۴۱ شاعر از قرن دوم تا قرن چهاردهم قمری نیز نام برده که در سروده‌های خود به تولد امام علی(علیه‌السلام) در کعبه اشاره کرده‌اند.

[۱] .مسعودی، مروج الذهب: ج۲ ،ص۳۴۹ ؛ مفید، االرشاد: ج۱ ،ص۵ .۲۲.
[۲] .حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین: ج۳ ،ص۵۵۰.
[۳].گنجی شافعی، کفایه الطالب: ص۷۰۷.
[۴].ابنصباغ، الفصول المهمه: ج۱ ،ص۲۹ و ۱۷۱.
[۵] .سبط ابن جوزی، تذکره الخواص: ص۱۰ و ۲۰.
[۶] .مسعودی، اثبات الوصیه: ص۱۴۲ ؛ مروج الذهب: ج۲ ،ص۲۷۳.
[۷] .جوینی، فرائد السمطین: ج۱ ،ص۴۲۵-۴۲۶.
[۸] . حلبی، السیره الحلبیه: ج۱ ،ص۲۲۶.
[۹] . قرشی اسدی، جمهره نسب قریش و اخبارها: ص۳۵۳.
[۱۰] .شوشتری، قاموس الرجال: ج۳ ،ص۳۸۷ ؛ مرتضی عاملی، الصحیح من سیره النبی:ج۲ ،ص۱۶۰.

پایگاه اطلاع‌رسانی استبصار www.Estebsar.ir

تلگرام t.me/estebsar_ir ایتا Eitaa.com/Estebsar_ir

اینستاگرام instagram.com/estebsar_persian