به گزارش پایگاه اطلاع رسانی استبصار، نقش شیعیان در نیجریه بیشتر نقش بیدار کردن مردم به سمت بیداری وحرکتهای اسلامی برای انقلاب وتاسیس حکومت اسلامی بود که از سال ۱۹۷۹ میلادی شروع شد. و تمام گروههای انقلابی غیر شیعه هم از جنبش حرکت اسلامی که به اسم اخوان المسلمین شروع شده بود متاثر بودند. اولا جنبشی به نام حرکت اسلامی و یک دیگر به نام امت اسلامی در سال ۱۹۷۸-۱۹۷۹ شروع شد، که بالاخره به جنبش ضد دولت برای انقلاب اسلامی تبدیل شد، و جنبش امت اسلامی به جنبشی که برای ایجاد تغییرات واصلاحات راه مسالمت آمیز و شرکت در امور احزاب سیاسی حرکت کرد. از این جنبشها  جنبشی به نام جماعت التجدید الاسلامی در سالهای ۱۹۹۴ توسط بعضی از اعضای جنبش حرکت اسلام تاسیس شده بود. آنها به علت شیعه شدن بعضی از اعضای جنبش حرکت اسلامی خودشان را از جنبش حرکت اسلامی جدا کردند، و جماعت التجدید الاسلامی که جنبشی ضد تشیع می باشد تاسیس کردند. البته جماعت التجدید الاسلامی مثل جنبش امت اسلامی شدند که هر چند که فعالیتهای ضد تشیع دارند ولی در احزاب سیاسی ذوب شدند.

در سال ۱۹۹۹-۲۰۰۲ جماعت اهل السنه للدعوه و الجهاد (بوکو حرام) از جماعت التجدید الاسلامی خود را جدا کردند. علت جدایی از جماعت التجدید الاسلامی این است که جماعت التجدید الاسلامی به جای اینکه حرکتهای ضد دولت برای تاسیس حکومت اسلامی ادامه بدهند در امور سیاسی ذوب شدند. بنابراین جماعت اهل السنه للدعوه والجهاد (بوکو حرام) استقلال خود را از جماعت التجدید الاسلامی اعلام کردند و به فعالیتهای ضد دولت برای تاسیس دولت اسلامی ادامه دادند. ولی جماعت اهل السنه للدعوه و الجهاد (بوکو حرام)  با توجه به فکر وهابی\سلفی که دارند به سمت انحرافی رفته اند، و به گروه تروریست تبدیل شدند.

نقش شیعیان مشهور و معروف است. حرکت برای ایجاد انقلاب جهت تاسیس دولت اسلامی از شیعیان شروع شد .البته آن زمان تفکرات اخوان المسلمین به خصوص السید قطب و روش تاسیس دولت اسلامی و همچنین بیدار کردن مردم جهت آشنایی به قضیه فلسطین اشغالی ، خاورمیانه ، نقش آمریکا و اسرائیل و توطئه ی آنان بر علیه کشورهای مسلمانان در فضای اینترنتی و تالیفات و چاپ نقش مهمی ایفا کردنند. به خصوص از سال ۲۰۰۱-۲۰۱۵ موسسه حیدر در این زمینه خیلی فعالیت دارد. تألیفات و ترجمه مقالات وچاپ کتابها و فعالیتهای اینترنتی و وسائل الکترونیکی که تقریبا ۸۰%  از فعالیتهای افراد مؤسسه حیدر و است.

ظهور اسم تشیع – نیجریه

بعداز انقلاب اسلامی ایران اولین باری بود که اسم تشیع در میان مسلمانان نیجریه ظاهر شده، آن زمان بچه های انجمن جوانان دانشجویان مسلمانان انفعال شدید برای تاسیس حکومت اسلامی در نیجریه داشتند، و بیروزی انقلاب اسلامی یک روحیه تازه به آنها داده بود و توسط یک دانشجوی (عبد الله ایرانی) آنها را به سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی دعوت شده که از توصیه امام خمینى (ره) استفاده کرده اند.

این جوانان دانشجویی از کتابهای الشیخ حسن النبا  و سید قطب و محمد الغزالی وأخته زینب الغزالی وغیره که بعضی به زبان انگلیسی ترجمه شده استفاده مى کردند و به علت اینکه این جوانان رمز جنبش حرکت اسلامی عکس امام خمینی گذاشته اند، آنها را به اسم شیعیان نامیده می شد، واز آن زمان کلمه تشیع مترادف حرکتی ضد دولت شد.  به این علت فشار زیادی بر علیه تشیع وارد شد (توسط گروههای مختلف از طرفی، ودولت از طرف دیگر).

از سال: ۱۹۷۹ – ۱۹۹۴

از سال ۱۹۷۹ – ۱۹۹۴ میلادی آنهایی که شیعه شدند خیلی کم هستند، و افرادی هستند که بیشتر نا معلوم هستند که یا ارتباطی با گروها ندارند، یا در میان مردم پراکنده اند و یک مجموعه شیعی وجود نداشتند. أنهای که شیعه شدند بیشتر خود را کنار کشیدند، و عده ای از آنان وابسته به جنبش حرکت اسلامی بودند ولی حق نداشتند که تبلیغ کنند. وحتی وجود آنها در جنبش حرکت اسلامی باعث سروصدا بود که در سال ۱۹۹۴ میلادی این مشکل (عدم اخراج آنها از جنبش حرکت اسلامی) باعث پیدایش گروهی باسم “جماعت التجدید الاسلامی” شد. البته در سال ۱۹۹۰ مدرسه ای توسط سازمان مدارس باز شد که حدود ۴۰ نفر آنجا درس می خواندند.

مراحل و عوامل انتشار تشیع در نیجریه؛

مرحله اول: اطلاع و باخبر شدن وجود مذهبی باسم شیعه ۱۹۷۹—۱۹۹۱

این امر با برکت وجود انقلاب اسلامی در ایران صورت گرفت، وباعث بحث درباره انقلاب اسلامی در ایران، وشخصیت امام، وغیره شده است. وبا آمدن بعضی از افراد انجمن دانشجویان مسلمان به ایران به خصوص در ایام سالگرد انقلاب به یک مذهب جدیدی به نام تشیع مواجه ومعرفی مى شدند.

مرحله دوم ۱۹۹۱—۱۹۹۳

در این مرحله مهد اهل بیت زیر نظر سازمان مدارس باز شده بود و بعضی از افرادی که شیعه شدند خیلی کم آنجا درس مى خواندند، و حدود ۴۰ طلبه از شهرهای مختلف داشت.

مرحله سوم ۱۹۹۳— ۱۹۹۴

مرحله دشمنی شدید ضد تشیع در حالی که منتشر نشد حتى با وجود معهد اهل بیت (ع) دشمن شدیدی نسبت به تشیع شروع شد. و افرادی که در حرکت اسلامی شیعه شده بودند نمایندگان رهبر  حرکت اسلامی در شهرهای مختلف آنها را تحت فشار شدید آوردند که باید آنها را اخراج و مطرود کنند، ولی رهبر حرکت اسلامی اخراج مستبصرین قبول نکرد. نمایندگان حرکت اسلامی در بعضی از شهرها که با تشیع دشمنی می کردند خود را در سال ۱۹۹۴ از حرکت اسلامی جدا کردند، و جنبشی به نام “جماعه التجدید الإسلامی” که مرکز آنان شهر کانو می باشد تاسیس کردند که دشمن اول آنان در نیجریه رهبر حرکت اسلامی شیخ زکزکی بود، و دشمن اول در مرکز شهر کانو شیخ حافظ محمد سعید بود.

مرحله چهارم ۱۹۹۴— ۱۹۹۹ مرحله إنتشار تشیع در نیجریه

مردم به علت دشمنی شدید شروع به مراجعه به افراد شیعه شده برای شناخت آن کردند. لذا ظهور تشیع بعنوان یک عقیده ومذهب إسلامی مستقل این امری است که توسط چند عوامل صورت گرفت:

تشیع با علت دو عامل در میان حرکت اسلامی منتشر شده است:

۱- حراس حرکت اسلامی  در آن ایام توسط محمد ابراهیم کادونا رئیس حراس اکثریت آنان شیعه شدند، این امر با کمک کسانى که با ایشان همکاری دارد در شهرهاى مختلف شمال نیجریه به عنوان رؤساء حراس حرکت اسلامی صورت گرفت. (رؤساء حراس حرکت اسلامی در شهرهای مختلف که به محمد إبراهیم کمک مى کردند در تمام شهرهای نیجریه شمالی درسالهای ۱۹۹۱ –  ۱۹۹۷ وجود دارند).

۲- تاسیس برنامه پرورش مبلغان ومدرسان در ایالتهای مختلف توسط شیخ حافظ محمد سعید در جنبش حرکت اسلامی (سالهای ۱۹۹۴-۱۹۹۸) که منحصر به فرد بود. و تا حالا بیش از ۸۰% مبلغان از این برنامه بدون واسطه (سالها ۱۹۹۴-۱۹۹۸) یا با واسطه (توسط طلاب ایشان بعداز سال ۱۹۹۸در حرکت اسلامی) تربیت شده اند.

قبل از اینکه شیخ زکزکی رئیس جنب حرکت اسلامی از زندان در سال ۱۹۹۸ آزاد شود تقریبا ۸۰ % افراد حرکت اسلامی توسط این دو عامل شیعه شدند. البته ناگفته نماند که هر چند که طبق فرمایش خود رهبر حرکت اسلامی ایشان تا حالا کسی به تشیع دعوت نکرده است ولی دفاع ایشان از آنان و عدم اخراج آنها از این جنبش نقش مهمی ایفا کرد. در بعد دیگری مناظره با وهابیها در این ایام در تقویت تشیع مؤثر بود، مثل مناظره در سالهای ۱۹۹۵—۱۹۹۶ بین الأخ المرحوم محمد التلعودى شیعی و جعفر الوهابى و همچنین با إبن عثمان وهابی. وبعضی مناظرات بین حافظ محمد سعید والأخ محمد رابع از طرف شیعه و الأخ الحاج از طرف وهابیت.

اول: تاسیس معهد أهل البیت (ع)

تاسیس معهد أهل البیت (ع) توسط سازمان مدارس تابع حوزه علمیه قم با اداره مدیران ایرانی وبا کمک دوستان نیجریه ای سال  ۱۹۹۱ میلادی، امری باعث شده است که افرادی با تشیع به عنوان مکتب ومذهب اسلامی شناخت پیدا بکنند. البته از سال ۱۹۹۸ تا سال ۲۰۰۴ ارسال مدیران متوقف شد. ولی در سال ۲۰۰۴ دوباره با ریاست حجه الإسلام آقای بدیعی، و مدیریت آقای حافظ محمد سعید به نام “معهد الثقلین” دوباره باز شد. و فعلا بخش دیگر به نام جامعه المصطفی سال ۲۰۱۰ میلادى دوباره باز شد در همین ساختمان.

دو: فعالیتهای نخبگان نیجریه ای از جمله:

أ- تأسیس برنامه برورش مبلغان ومدرسان بومی در گام اول تاریخ تشیع در نیجریه توسط رئیس مؤسسه حیدر با همکاری با طلاب خود در سال ۱۹۹۴/ ۱۹۹۵،  و با اینکه در مناطق مختلف زیاد بودند، ولی مهمترین آن عبارت از: ۱)”المرکز التبلیغی لأهل البیت (ع)” در شهر کانو مرکز ایالت. ۲)”سفینه النجاه” در شهر ‏زاریا در ایالت کدونا. ۳)”أبی تراب” در شهر کثینا مرکز ایالت. ۴)”أهل بیت النبی (ع)”  در شهر مینا مرکز ایالت نیجر.

ب- تاسیس انجمنهای فرهنگی: مانند

۱- مؤسسه حیدر با رهبری شیخ حافظ محمد سعید (سنه ۱۹۹۴) . و فعالیتهای تبلیغی.
۲-منظمه أهل البیت فی إلورن وأکینى و غیرها من المؤسسات الشیعیه فى الساحه الداخلیه التى تقوم بالأعمال الثقافیه.
۳- منبر لبنانیین که توسط تاجران لبنانی تاسیس شده است که مستبصران برای شرکت در دعای کمیل وغیره مراجعه مى کنند. و راهنمایی آن به عهده رئیس مؤسسه حیدر براى مستبصران سالهای ۱۹۹۵-۱۹۹۸ بود.
۴- نقش مهم حرکت اسلامی بعد از اعلان تشیع رهبر آن و روشن شدن آن برای اعضای این جنبش به خصوص در سال ۱۹۹۸ بعداز آزاد شدنش از زندان. در حالی که قبل از سال ۱۹۹۴ و بعداز آن فشار شدید بر علیه مستبصران در این جنبش بود.
۵- مکاتبات عده ای از افراد به مراکز خارج از نیجریه به خصوص در لبنان و ایران.
۶- تألیفات وترجمه ومقالات و چاپ کتابها که و فعالیتهای اینترنتی و وسائل الکترونیکی که تقریبا ۸۰% به بالا از فعالیتهای افراد مؤسسه حیدر و رهنمایی آنان مى باشد.
۷- کتبها و مقالات تالیف و نشر آن توسط مؤسسه حیدر و افراد آن، باز شدن مرکز الرحمه توسط منیر محمد سعید برای پخش کتابهای تشیع در سراسر نیجریه که از سال ۲۰۰۰ میلادی تاسیس شد.

تاسیس هیئتها بیشتر برای مداحی و مراسم:

طلاب مختلفی هم هیئتهای مداحی براى اهل بیت (ع)، و مراسیم تاسیس کردند، از جمله؛ مؤسسه الجواد الإسلامیه. مؤسسه المطهری. الهیئه الکاظمیه. هیئه فاطمه. الهیئه الجعفریه (سوکوتو). الهیئه الجعفریه (غوسو). اهل بیت امه الإسلام. الباقریه. مؤسسه الرحمه. أهل الکساء. شباب فاطمه. هیئه الإمام الرضا (ع).

مرحله پنجم: سالهای ۲۰۰۰ – ۲۰۱۰؛ برگشت فارغ التحصیلان از ایران

تأسیس مؤسسه الثقلین ۲۰۰۲

برگشت شیخ حمزه لول از ایران سال ۲۰۰۰ (در ایران از سال ۱۹۹۴-۲۰۰۰). برنامه های از جمله: ۱-درسهای زبده الأحکام وعقائد الامامیه در سی دى ضبط وبخش کرد و در ایام ماه رمضان تفسیر قرآن در رادیو دارند. ۲-تدریس هر روز چهارشبنه در کلاس مدرسه سفینه النجاه  که توسط رئیس مؤسسه حیدر در سال ۱۹۹۵ تاسیس شده است. ۳-مجله ماهانه به نام الموزون، البته چاب آن یک سال بود ۲۰۰۴ و متوقف شىد.

تاسیس مؤسسه الرسول الأعظم سنه ۲۰۰۷

مؤسسه الرسول الأعظم (ص) فی کانو (سنه ۲۰۰۷) با رهبری شیخ محمد نور دس بعد التخرج من المرکز العالمی للدراسات الإسلامیه).

بعد رجوع الشیخ محمد نور و الشیخ بشیر مجاهد من قم سنه ۲۰۰۲ – ۲۰۰۳  و تعاونهم مع الشیخ صالح زاریا با اسم مؤسسه الرسول الأعظم (ص) در سال ۲۰۰۷ شروع عمل کردند. و فعالیتها شروع کردند، از جمله: ۱- برنامه های کودکان در حوزه باقر العلوم (تأسیس حوزه به نام “حوزه باقر العلوم ( ع)” توسط مؤسسه الرسول الأعظم (ص) برای مراجعه افرادی، وبرنامه برای بزرگ سالان در ایام تعطیلات هفتگی، و کودکان، در سال ۲۰۰۷). ۲-برنامه بزرگ سالان ایام تعطیلات هفته ای در شهر کانو وکدونا تا حد مقدمات. ۳-تفسیر قرآن در ایام ماه مبارک رمضان. ۴-بشیر مجاهد هر یکشنبه تدریس دارد در کلاس سفینه النجاه در شهر زاریا. ۵-صالح زاریا برنامه های نیم ساعتی هفته ای در رادیو در شهر کانو دارد.

[۱] الشیخ ابراهیم یعقوب الزکزکی.
[۲] بسیجی های حرکت اسلامی که توسط استاذ مجتبی عضو سابق این حرکت تاسیس شد.
[۳](عرفت المؤسسه فى السابق بإسم: المرکز التبلیغى لأهل البیت علیهم السلام فى سنه ۱۹۹۴-۲۰۰۴٫ و بمؤسسه من شروط فى سنه ۲۰۰۴ – ۲۰۰۷٫ وبمؤسسه الثقافه الإسلامیه: ۲۰۰۷ – ۲۰۱۱٫ ثم الآن بمؤسسه حیدر لنشر الإسلام و سجلت بهذا الإسم فى سنه ۲۰۱۱).
[۴] یک کلاسی بود در خانه یکى از مؤمنان از سال ۱۹۹۴ تا حالا هر هفته افراد مختلف براى درس شرکت مى کنند.

رهیافته به نقل از موسسه آینده پژوهی جهان اسلام

استبصار www.estebsar.ir

تلگرام t.me/estebsar_ir